عنوان

مقاله مرابحه در نظام بانکداری اسلامی

تعداد صفحات: ۳۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

شبکه بانکی نقش بسیار تعیین کننده، و مهمی در سیستم اقتصادی و توسعه کشور دارد. اکثر مشکلات اقتصادی کشور، از طریق این سیستم حل شده، و نیازهای پولی و مالی موجود را، به روش واسطه‌گری بین صاحبان سرمایه، و نیازمندان به تأمینات مالی رفع می‌کند. و موجبات رشد و شکوفایی اقتصاد جامعه را فراهم می‌آورد.

یکی از نیازهای جدی و متنوع مشتریان بانک‌ها، نیاز به خرید مایحتاج سرمایه‌ای و خدمات می‌باشد. و این مشتریان به طور مستمر، به خرید انواع کالاها و خدمات، جهت گذران امور زندگی خود، نیازمند می‌باشند. و همین طور؛ بانکها برای رفع موقت تأمین نقدینگی و جهت ادامه حیات تجاری خود، نیاز به ابزاری مطمئن و کارا هستند، نیازهای مذکور می‌توانند از طرق مختلف رفع گردند. ولی ابزار جدید و کارآمدی که اخیراً سیستم بانکداری اسلامی ایران از آن بهره‌مند می‌گردد، تأمین مالی از طریق عقد مرابحه می‌باشد. که در قانون بانکداری اسلامی در بخشی از فصل سوم به آن اشاره شده و اختصاص یافته است. قلمرو عقد مرابحه، هم در تجهیز منابع بانکداری اسلامی بوده، و هم در تخصیص منابع در جهت رفع نیازها و تأمین مالی خانوارها می‌باشد. در این مقاله ابتدا به موارد تجهیز منابع بانک‌ها پرداخته، و سپس در مبحث دوم، به تخصیص منابع بانک‌های اسلامی خواهیم پرداخت.

واژه های کلیدی: مرابحه ، نظام بانکداری اسلامی، تجهیز منابع بانک‌ها ، تخصیص منابع بانک‌ها

 فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۶
مبحث اول: مرابحه در تجهیز منابع ۱۱
گفتار اول: اوراق مرابحه ۱۱
الف- اوراق مرابحه تأمین سرمایه شرکت‌های تجاری و بازرگانی ۱۲
اول- بررسی فقهی اوراق مرابحه تأمین سرمایه شرکت‌های تجاری و بازرگانی ۱۳
دوم- شیوه اجرایی اوراق مرابحه تأمین سرمایه‌ شرکت‌های تجاری و بازرگانی ۱۳
ب- اوراق مرابحه جهت تأمین مالی ۱۴
ج- اوراق مرابحه رهنی ۱۵
اول- بررسی فقهی اوراق مرابحه رهنی ۱۶
دوم- شیوه اجرایی اوراق مرابحه رهنی ۱۶
د- اوراق مرابحه جهت تأمین نقدینگی ۱۷
اول- بررسی فقهی اوراق مرابحه جهت تأمین نقدینگی ۱۷
دوم- شیوه اجرایی اوراق مرابحه تأمین نقدیندگی ۱۸
گفتار دوم: مرابحه کالایی ۱۸
الف- مدل عملیاتی مرابحه کالایی ۱۹
ب- بررسی فقهی مرابحه کالایی ۲۱
اول- تورق سنتی ۲۱
دوم- تورق سازماندهی شده ۲۱
سوم- نظر فقها ۲۲
مبحث دوم: مرابحه در تخصیص منابع ۲۳
گفتار اول: شیوه عملیاتی قرارداد مرابحه و نحوه اجرایی آن ۲۴
الف- صورت مختلف تسویه حساب توسط بدهکار ۲۴
ب- نحوه اجرایی قرارداد مرابحه در سیستم کارت اعتباری ۲۵
گفتار دوم: موضوعاتی چند در خصوص کارت‌های اعتباری در قالب عقد مرابحه ۲۶
الف- توانایی‌های کارت اعتباری براساس عقد مرابحه ۲۶
ب- وجه التزام و جریمه تأخیر کارت‌های اعتباری از منظر فقهی ۲۷
نتیجه گیری ۲۹
منابع و مآخذ ۳۰

 منابع

جمشیدی، سعید، بانکداری اسلامی، چاپ دوم، تهران، انتشارات گپ، ۱۳۹۱٫

موسویان، سیدعباس، بازار سرمایه اسلامی، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۱٫

موسویان، سید عباس، تبدیل دارایی‌های بانک به اوراق بهادار در بانکداری بدون ربا، نشریه پول و اقتصاد، ش۷۹، تابستان ۱۳۸۹٫

موسویان، سید عباس، طراحی کارت‌های اعتباری در بانکداری بدون ربا براساس بیع مرابحه، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، دوره هفتم، ش ۲۸، زمستان ۸۶٫

موسویان، سیدعباس، امکان‌سنجی کاربرد مرابحه در بانکداری بدون ربا، فصلنامه روند پژوهش‌های اقتصادی، دوره نوزدهم، ش۵۹، پاییز ۱۳۹۰٫

حائری، سیدعلی، شرح قانون مدنی، چاپ اول، تهران، گنج دانش، ۱۳۷۶٫

خاوری، محمودرضا، حقوق بانکی، چاپ سوم، تهران، مؤسسه بانکداری، ۱۳۷۵٫

شهیدی، مهدی، آثار قراردادها و تعهدات، چاپ پنجم، تهران، مجد، ۱۳۹۱٫

شهیدی، مهدی، حقوق مدنی، عقود معین، چاپ ۱۶، تهران، مجد، ۱۳۹۲٫

 مقدمه

تشکیل بازارهای مالی اسلامی به سه دهه قبل برمی­گردد. و از همان ابتدای شروع، این بازارها با سرعت زیادی در اقصی نقاط دنیا  توسعه پیدا کرده، و روشهای تامین مالی در بطن آنها شکل گرفت. این روشها نه تنها در کشورهای اسلامی، بلکه در اکثر کشورهایی که در آنها جمعی از مسلمانان می­زیستند، نیز رونق گرفت. روشهای مذکور از دیرباز و در صدر اسلام وجود داشت، ولی شرایط حاکم بر حکومت ها، آنها را از نظرها دور نگهداشته بود.تااینکه سیستم های مالی وبانکی متداول، ناتوانی­های خود را هر روز بیش ازپیش نمایان کرده، و در این بین نظام مالی اسلامی باقدمت وتوانی که داشت در حال جایگیری این نظامهای مالی و اقتصادی می باشد. یکی از این روش­های تامین مالی اسلامی، تاسیسی بنام مرابحه می­باشد که در این مجال به بحث و بررسی آن می­پردازیم.

مرابحه درلغت به معنی سوددادن، ربح  گرفتن، بهره کاری، معامله پولی کردن یا گرفتن سود.

دراصطلاح، پولی به کسی دادن باگرفتن ربح، توضیح اینکه سود یک سرمایه  مبلغی است که مالک آن از کسی که آن سرمایه را به اختیار او گذارده است دریافت میکند و این عمل را مرابحه مینامند .واضح است که سود با سرمایه تا زمانیکه آن سرمایه به مرابحه داده شده است، بطور مستقیم متناسب میباشد.

در مفهوم فقهی، مرابحه عقدی است که در آن عرضه کننده، بهای تمام شده اموال و خدمات( قیمت خرید وهزینه های مربوطه) را به اطلاع متقاضی رسانده و سپس تقاضای مبلغ یا درصدی بعنوان سود را بصورت نقدی، نسیه دفعتا” واحده یا اقساطی به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سررسید یا سررسیدهای معین متقاضی واگذار مینماید. بدیهیست که درصورت نسیه بودن نرخ سود آن بیشتر میشود.

در ماهیت فقهی، مرابحه را میتوان از معاملات مشروع تلقی نمود وآن را یکی از اقسام بیع دانست .

بیع از نقطه سود سه نوع است:

-بیع مساومه به مفهوم فروش بدون دریافت مبلغ اضافی از ثمن.

-بیع مواضعه فروش به مبلغ کمتر از ثمن .

-بیع مرابحه فروش به مبلغ بیشتر از ثمن .

شرایط کلی مرابحه:

هم بایع و هم مشتری باید راس المال و مقدار سود را در وقت عقد مرابحه بدانند. درصورت عدم شفافیت سود بهنگام انعقاد عقد مرابحه بین بایع و مشتری عقد مرابحه باطل خواهد بود.

۲- درصورتیکه در نتیجه عمل بایع یا شخص دیگری در قیمت کالا افزایش حاصل شود، اعلام بهای خرید و اجرت آن الزامی است .

۳- در قرارداد مرابحه تعیین سود معامله به نسبت معینی از راس المال صحیح نیست وبهتر است آن نسبت قید نگردد.

۴- در بیع مرابحه فروشنده باید قیمت واقعی مبیع را اظهار نماید و در صورتیکه معلوم شود قیمت بیع کمتر از مبلغی بوده که فروشنده اعلام نموده خریدار بین رد وقبول بیع مختار است.

مبحث اول: مرابحه در تجهیز منابع

در سیستم بانکی؛ «سرمایه و اندوخته‌های بانک بخش کوچکی از منابع بانک‌ها را تشکیل می‌دهند. و قسمت اعظم منابع بانک را سپرده‌های مردم چه به صورت حقیقی و یا حقوقی، سپرده‌های متمرکز دولتی و سپرده‌های سازمان‌ها و مؤسسات خصوصی شکل می‌دهند»[۱]و برای جذب این سپرده‌ها، طرق مختلفی طراحی شده و اجرا می‌شود، که از مجال این بحث خارج می‌باشد. تنها یک مورد از این موارد، که به بحث مرابحه مربوط است، اینجا مورد بررسی قرار می‌گیرد. و آن تأمین مالی موقت از طریق اوراق مرابحه می‌باشد.

گفتار اول: اوراق مرابحه

اوراق مرابحه، اوراقی با ارزش مالی یکسان و مساوی هستند، که برای تأمین مالی کالاهای مورد عقد مرابحه، منتشر می‌شوند. و بدهی ناشی از بیع مرابحه را نشان می‌دهند. و مالک اصلی کالاهای مورد مرابحه، دارندگان اوراق مذکور می‌باشند. بدین صورت که خریداران اوراق مرابحه منتشره، صاحبان اصلی کالاهایی هستند که در وراع موضوع؛ کالایی مورد بیع مرابحه قرار گرفته و ارزش آن در اوراقی که در ید خریدار است به ظهور می‌رسد.

یکی از شاخصه‌های مهم و متمایز تأمین مالی اسلامی، این است که تأمین مالی در اسلام بایستی جهت تأمین نقدینگی برای معاملات و یا تولید دارایی‌های واقعی صورت گیرد، و در هیچ عقدی نباید عدم اطمینان وجود داشته باشد. از این رو در مرابحه، کالا به نیابت از مشتری خریداری شده و به او فروخته می‌شود. و در نتیجه افزایش قیمتی که سود تأمین کننده مالی را تأمین می‌کند، از مالکیت موقت او نسبت به کالا نشأت می‌گیرد. همان‌طور که فوقاً ذکر گردید دارنده اوراق مرابحه، در حقیقت مالک مشاع بخشی از دارایی‌های مؤسسه ناشر اوراق، که کالا را خریداری کرده، و با سود، به فروش رسانده است، می‌باشد. و سود حاصل از این خرید و فروش را دریافت خواهد کرد. البته این اوراق، منابع مازاد سرمایه‌گذاران حقیقی یا حقوقی را که درصدد دریافت منافع مشخصی می‌باشند، را جذب نموده و به عنوان ابزار مناسبی برای سپرده گذارانی که به دنبال سود معینی می‌باشند، طراحی شده است. این اوراق به عنوان ابزار مناسب برای تأمین مالی کوتاه مدت و میان مدت شرکت‌ها و توسعه بازار سرمایه اسلامی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

[۱] – جمشیدی، سعید، بانکداری اسلامی، چاپ دوم، تهران، انتشارات گپ، ۱۳۹۱، ص ۱۵٫

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .