عنوان

مقاله پیش شرط های معاونت در جرم در ایران و لبنان

تعداد صفحات: ۸۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

یکی از اشکال ارتکاب جرم معاونت درجرم به صورت همکاری و مشارکت با سایر بزهکاران است. چنانچه همکاری و مشارکت بدون تفاهم و تبانی قبلی در ارتکاب جرم باشد، با فقدان نص قانونی خاص، هریک از مشارکت کنندگان به میزان مسئولیت کیفری ناشی از رفتار مجرمانه­ی خود راساً و شخصاً قابل تعقیب و محاکمه می­باشد. به طور مثال درجرایمی چون سرقت دزدی و غارت اموال ویا ضرب و جرحی که در نتیجه ی خشم اتفاقی و تصادفی دسته و جمعیتی بدون برنامه و نقشه قبلی وصرفاً بر اثر تحریک و تاثیر ناشی ازتقلید گروهی رخ دهد. چنانچه ارتکاب اعمال مجرمانه مزبور توسط افراد معینی از دسته و جمعیت ثابت شده باشد. هریک از آن افراد مسئول رفتار مجرمانه­ی خود بوده و مستوجب کیفر جرم یا جرایمی است که شخصاً مرتکب شده است. ۱

«این همان مفهوم موسع از معاونت است که شامل هرگونه مداخله و مشارکت در ارتکاب جرم و از آن جمله شامل اصطلاح خاص و حقوقی«معاونت در جرم» می­باشد معاونت در این مفهوم اطلاق داشته و شامل تمام افرادی است که به نحوی از انحاء اعم از مباشرت، شرکت و معاونت سهمی در تحقیق جرم دارند، می­گردد».^۲۱

ولی گاهی پدیده جزایی مسبوق به تبانی قبلی و نتیجه فعالیت گروهی است که برای ارتکاب جرم تشکیل یافته است. از این قبیل است اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرایم موضوع ماده ۶۱۰ ق.م.ا که طبق آن «هرگاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی نمایند که جرایمی برضد امنیت. داخلی یا خارجی کشورمرتکب شوند یا وسایل ارتکاب آن را فراهم نمایند، درصورتی که عنوان محارب بر آن صادق نباشد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهند شد»(م. ۶۱ ق.م.ا) همینطور ماده ۵۱۲ ق.م.ا «در مورد اغواء و تحریک به جنگ و کشتار با یکدیگر به قصد بر هم زدن امنیت درچنین مواردی مشارکت در پدیده جزایی بعد از تبانی یا تفاهم است. ولی در اینجا جرایم خاص و کیفرهای معینی مطرح است.^۳ ۲

ولی­در بعضی موارد مشارکت جزایی شامل تبانی و تفاهم آنی بین دو یا چند شخص برای ارتکاب یک جرم معینی است.این همان مفهوم مضیق معاونت است که نوع خاص و معینی از همکاری در ارتکاب جرم است و شامل کسانی است که رفتار شان تنها جنبه­ی کمک به مباشر یا شرکای جرم در تدارک یا ارتکاب مادی جرم داشته است. بطوری که مجرم راساً هیچ گونه مداخله ای در عملیات اجرایی سازنده ی جرم نداشته و نقش او فرعی و تبعی بوده و تنها در اطراف جرم محدود و منحصر به اموری چون تهیه مقدّمات جرم یا تشویق و ترغیب مرتکب می باشد».^۴ ۱

در مقاله حاضر در سه فصل بررسی پیش شرط های عینی و ذهنی و مجازات معاونت درجرم درحقوق ایران و لبنان می پردازد.

کلید­واژه: معاونت درجرم، پیش شرط های عینی ، پیش شرط های ذهنی، مجازات معاونت درجرم

فهرست مطالب

چکیده ۶
مقدمه ۸
فصل اول: پیش شرط های عینی معاونت در جرم ۱۱
مبحث اول: رفتار مجرمانه ۱۱
گفتار اول: رفتار مجرمانه مباشر ۱۱
بند اول: جرم بودن رفتار اصلی ۱۲
بند دوم: ارتکاب یافتن رفتار مجرمانه توسط مباشر ۱۳
۱- معاونت درجرم عقیم و محال ۱۳
۲- معاونت در شروع به جرم ۱۵
۳- معاونت در جرم تام ۱۶
گفتار دوم: رفتار معاون ۱۷
بند اول: ماهیت رفتار معاون ۱۷
الف) فعل و ترک فعل ۱۷
ب) حصری یا تمثیلی بودن رفتار معاون ۲۰
بند دوم: مصادیق رفتار معاون ۲۱
۱- مصادیق عام ۲۲
۱-۱- تحریک ۲۲
۲-۱- ترغیب ۲۶
۳-۱- تهدید ۲۸
۴-۱- تطمیع ۲۹
۵-۱- دسیسه و فریب و نیرنگ ۳۰
۶-۱- تهیه وسایل ارتکاب جرم ۳۱
۷-۱- ارائه طریق ارتکاب جرم ۳۲
۸-۱- تسهیل وقوع جرم ۳۳
۲- مصادیق خاص ۳۴
۱-۲- اکراه در قتل ۳۵
۲-۲- أمر به قتل ۳۶
۳-۲- امساک در قتل ۳۷
۴-۲- نظارت و نگهبانی در قتل ۳۹
مبحث دوم: رابطه سببیت عرفی میان رفتار معاون و مباشر جرم ۴۰
گفتار اول: مفهوم رابطه سببیت عرفی ۴۰
بند اول: رابطه سببیت مستقیم ۴۰
بند دوم: رابطه سببیت غیر مستقیم ۴۲
گفتار دوم: تقدّم یا تقارن رفتار معاون و مباشر جرم ۴۴
بند اول: دیدگاه اشتراط تقدّم یا تقارن ۴۴
بند دوم: دیدگاه عدم اشتراط تقدّم یا تقارن ۴۵
الف) رفتار معاون پیش از جرم مباشر ۴۵
ب) رفتار معاون مقارن با جرم مباشر ۴۶
ج) رفتار معاون پس از جرم مباشر ۴۷
فصل دوم: پیش شرط های ذهنی معاونت در جرم ۴۹
مبحث اول: علم و اطلاع ۴۹
گفتار اول: علم به حکم ۴۹
گفتار دوم: علم به موضوع ۵۰
مبحث دوم: قصد مجرمانه ۵۱
گفتار اول: بررسی دیدگاههای مختلف ناظر برقصد مجرمانه ۵۱
بند اول:دیدگاه عدم اشتراط قصد مجرمانه ۵۲
بند دوم: دیدگاه اشتراط قصد مجرمانه ۵۲
بند سوم: دیدگاه تفصیلی ۵۴
گفتار دوم: وحدت قصد معاون و مباشر جرم ۵۶
بند اول: تمییز وحدت قصد و توافق قصد ۵۶
بند دوم : ضرورت وحدت قصد در جرم معین ۵۸
بند سوم: شخصی یا نوعی بودن وحدت قصد ۵۹
بند چهارم: زمان تطابق قصد ۶۰
گفتار سوم: معاونت در جرائم غیر عمدی ۶۲
بند اول: دیدگاه تحقق معاونت در جرایم غیر عمدی و ادّله آن ۶۲
۱ – اطلاق ماده ۴۳ ق . م. اسلامی ۶۲
۲ – صدق عرفی ۶۳
۳ – روّیه قضایی ۶۴
بند دوم : دیدگاه عدم تحقق معاونت در جرایم غیر عمدی ۶۵
۱– فقدان وحدت قصد ۶۵
۲-تفسیر به نفع متهم ۶۶
۳- روّیه قضایی ۶۶
فصل سوم : مجازات معاونت در جرم ۶۹
مبحث اول: سیاست کیفری تقنینی تعیین مجازات معاونت در جرم ۶۹
گفتار اول: ایران ۶۹
گفتار دوم: لبنان ۷۱
مبحث دوم:اقسام مجازات معاونت در جرم ۷۳
گفتار اول: مجازات اصلی ۷۳
گفتار دوم: مجازات تکمیلی(تتمیمی) ۷۴
گفتار سوم: مجازاتهای تبعی ۷۵
مبحث سوم:کیفیّات مخفّفه ومشدّده مجازات معاونت درجرم ۷۵
نتیجه گیری ۸۰
منابع و ماخذ ۸۲

منابع

 گلدوزیان،­ایرج،بایسته­های حقوق­جزای­عمومی(۱-۲-۳ ) ­چاپ سوم، تهران،­نشر میزان، ۱۳۷۸

مرادی، حسن، شرکت ومعاونت درجرم، چاپ اول، تهران، نشرمیزان، ۱۳۷۲

امین پور، محمد تقی، مجموعه قوانین کیفرهمگانی وآراء وحدت روّیه دیوان عالی­کشور، تهران، شرکت­های چاپ، ۱۳۳۰

نجیب حسنی،محمود، رابطه سببیّت درحقوق کیفری، مترجم، علی،عباس­نیای زارع، مشهد، چاپ دوم، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ۱۳۸۶ه.ش

باهری، محمد، حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، ۱۳۸۰

شامبیاتی،هوشنگ،حقوق جزای عمومی،ج۲، چاپ پنجم، تهران، انتشارات ویستار،۱۳۷۴

افراسیابی، محمد اسماعیل، حقوق جزای عمومی، ج۲، چاپ اول، تهران،انتشارات فردوسی،۱۳۷۷

نوربهاء، رضا، حقوق جزای عمومی، چاپ دهم، تهران، گنج­العرش، ۱۳۸۳

صادقی، محمدهادی، جرایم علیه اشخاص، چاپ پنجم، تهران، نشر میزان،۱۳۸۵

اردبیلی، محمدعلی،حقوق­جزای عمومی، جلد دوم، چاپ ۲۵، تهران، نشر میزان،۱۳۸۹

شکری،رضا،وقادری،سیروس،قانون مجازات اسلامی­درنظم­حقوق کیفری،تهران،نشر مهاجر، ۱۳۸۴

پاد،ابراهیم،حقوق کیفری اختصاصی، ج۱،چاپ سوم،تهران، انتشارات دانشگاه تهران،۱۳۵۲

آقایی­ نیا،حسین، جرایم علیه اشخاص چاپ سوم، تهران، نشر میزان ، ۱۳۷۶

مقدمه

فردی که به فکر ارتکاب جرم می افتد، ممکن است آن اندازه از جسار ت برخوردار باشد که بتواند به تنهایی و بدون واسطه دیگری، جرم مورد نظر را درخارج محقق سازد و یا اینکه به هر دلیلی خودش درصحنه جرم حاضر شود، ولی چون خواهان وقوع آن جرم بوده از پس پرده بر کار مباشر جرم نظارت، هم فکری و همکاری می کند و در پی این همکاری جرم مورد نظر نیز واقع می شود و چنین فردی­ را که به صورت فرعی و تبعی مجرم را یاری­می­رساند ولی در عملیات سازنده یا عنصر مادی جرم دخالت مستقیم ندارد، معاون و چنین عملی را معاونت در جرم می گویند.

معاون جرم شخصی است که عناصر مادی ومعنوی جرم اصلی ارتکاب یافته به وسیله مباشر یا شرکای جرم را انجام نداده است، بلکه درشرایطی معین درارتکاب جرم مذکور مداخله کرده است. در هر دو نظام کیفری ایران و لبنان، معاونت یک عمل مجرمانه مستقل نیست، بلکه امری فرعی و تبعی بوده وتحقق آن مستلزم وجود فعل مجرمانه اصلی است.قواعدمربوط به معاونت درجرم درحقوق جزای ایران به وسیله مواد ۴۳ و ۷۲۶ ق.م.ا و درحقوق لبنان تحریض به­جرم درمواد ۲۱۷ و ۲۱۸ قانون جزای این کشور و متدخّل که همان معاون است در مواد ۲۱۹ و۲۲۰ پیش بینی شده­است.

درحقوق ایران نظریه استعاره مجرمیّت پذیرفته شده است بجز دربرخی ازجرایم خاص­ که از نظریه استقلال درمجرمیّت تبعیت نموده است. قانونگذار لبنان مجازات محرّض را در ماده ۲۱۷ ق.م.ل نظر به استقلال درمجرمیّت دارد،اما درخصوص معاونین اصلی تابع نظریه استعاره مطلق بوده و در خصوص معاونین عادی از نظریه استعاره نسبی مجرمیّت تبعیت نموده است.درایران مصادیق عام رفتار معاون درماده ۴۳ ق.م.ا ونیزدر قانون لبنان درماده ۲۱۹بطور حصری پیش بینی شده است.مصادیق خاص رفتار معاونت که برگرفته­ ازمنابع فقهی است عبارتند از اکراه درقتل،امربه قتل،امساک و دیده ­بانی می­باشد.

درحقوق­ کیفری­ایران ترک فعل مصداق معاونت درجرم محسوب نمی­گردد، مگردرمواردی که شخص طبق قانون مکلف به­ جلوگیری از وقوع جرم بوده باشد.که دراین موارد قانونگذار ایران، چنین ترک فعل را تحت عنوان مستقل مجرمانه معاونت، قابل تعقیب ومجازات می­داند.درحقوق کیفری لبنان ترک فعل درصورتی که مسبوق به توافق پیشین باشد، معاونت درجرم محسوب می­گردد.

وجود رابطه سببیت میان فعل مجرمانه مرتکب اصلی و مساعدت معاون ضروری است.لیکن ارتباط مستقیم میان معاون و مباشرجرم اصلی شرط نیست،بدین جهت معاونت در معاونت درهردو نظام کیفری مورد پذیرش قرار گرفته است.همچنین معاون و مباشرجرم باید تطابق قصد داشته باشند ­و هدف مشترکی را دنبال نمایند ومعاون باید نسبت به عمل­ارتکابی­خود،عمل­ارتکابی مباشرواوضاع و احوال خاص­جرم آگاهی داشته واعمال­خویش را با اراده وقصد مجرمانه مرتکب گردد.­ درحقوق­ایران برخلاف لبنان معاونت درجرایم­غیرعمدی پذیرفته نیست.ودرحقوق لبنان به شرط­ آنکه نتیجه ­حاصله عرفاً قابل پیش بینی­ باشد­، معاونت در جرایم غیر­عمدی پذیرفته شده است زمان وحدت قصد بین­مجرم اصلی ومعاون یا قبل از ارتکاب جرم یا مقارن باارتکاب جرم است وپس­از ارتکاب جرم معاونت مصداق پیدا نمی­کند اما در حقوق لبنان اخفـای­اشیاء و اشخاص جنایتکار چنانچه بنابر توافق ­قبلی ­باشد معاونت در جرم محسوب می­شود. ­در حقوق­ ایران مجازات معاون­ حداقل­مجازات مباشر­جرم است.­قانونگذار لبنان مجازات معاونین اصلی ­را ­همچون شریک­ در جرم که­ مجازاتی ­­برابر ­فاعل­ دارد، مقرر­ نموده ­و مجازات­ معاونین­ عادی ­به ­مانند ­حقوق ایران ­حداقل مجازات­ آن ­جرم­ تعیین­ نموده است.

فصل اول: پیش شرط­ های عینی معاونت در جرم

برای­ تحقق ­عنصر مادی ­معاونت ­در جرم، ­شرایطی ­لازم ­است ­که ­در این ­فصل ­به ­شرح ­و ­بررسی ­­رفتار مجرمانه­(مبحث اول) و رابطه ­سببیت ­عرفی ­میان رفتار معاون ­و مباشر ­جرم ­پرداخته می­شود.(مبحث دوم)

مبحث اول: رفتار مجرمانه

هنگامی که شخصی تصمیم به ارتکاب فعل مجرمانه می گیرد لازم است، اندیشه مجرمانه خویش را به منصه ظهور برساند. ظهور قصد و نیت مجرمانه به طور محسوس ومعینی در خارج آشکار می­شود. دراین حالت فرد ماهیت قصد مجرمانه خویش را با رفتار وعملی که مبین نیت واقعی اوست نمایان می­سازد. از اینجاست که قصد و نیت مجرمانه فرد بررسی شده و کشف و استنباط می­شود. زیرا صرف پندار و اندیشه مجرمانه هراندازه زشت و ناپسند باشد، مادامی که آن اندیشه توام با عملیات خارجی نباشد، قابل مجازات نیست. ۱ مجرم باید مبادرت به فعل یا ترک­ فعلی کند که ملموس، محسوس و عینی بوده و در قانون عنوان مجرمانه داشته باشد. ۲

دراین مبحث ابتدا به بیان رفتار مجرمانه مباشر درگفتار اول پرداخته و سپس به بیان رفتار معاون درگفتار دوم خواهیم پرداخت:

گفتار اول: رفتار مجرمانه مباشر

کافی نیست که رفتار مجرمانه توسط قانون نهی­شود، بلکه وجود یک تظاهر خارجی عملی ناشی از قصد مجرمانه یا خطای جزایی توسط فاعل که جرم به وسیله آن آشکار می­شود، برای تحقق فعل مجرمانه ومجازات فاعل، شریک یا معاون لازم است. بدین شکل می­توان گفت عنصر مادی آدمکشی را عمل خارجی فاعل آن تشکیل می_­­دهد که عبار ت از تجاوز مجرم علیه انسانی دیگر است که مرگ او در پی­داشته است. ۳

برای اینکه بتوان شخصی را به عنوان معاون جرم تحت تعقیب و مجازات قرار داد، ضروری است رفتار مجرمانه ای از مباشر جرم سرزده باشدوچون معاونت در جرم جنبه تبعی دارد، ضرورت دارد که فعل اصلی یعنی­فعل مباشر قانوناً جرم بوده باشد.۴ برای توضیح بیشتر این­گفتار­ابتدا­جرم بودن­رفتار­اصلی­و­بعد­ارتکاب یافتن­رفتار­مجرمانه توسط مباشرشرح داده می­شود.

۱- ولیدی، محمد صالح، مختصر النافع، حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران، نشرخط سوم، ۱۳۷۸، ، ج۲، ص ۲۱۹٫

۲- نوربها، رضا، حقوق جزای عمومی چاپ دهم، ،تهران گنج دانش ۱۳۸۳،  ص ۱۸۲٫

۳– همان، ص ۱۸۲٫

۴– باهری، محمد، حقوق جزای عمومی،چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، ۱۳۸۰، ص ۲۳۷٫

۱- گلدوزیان، ایرج، بایسته های حقوق جزای عمومی ۱-۲-۳ چاپ سوم، تهران، نشر میزان ، ۱۳۷۸ ، ص ۲۴۴٫

۲- مرادی، حسین، شرکت و معاونت در جرم، چاپ اول تهران، نشر میزان، ، ۱۳۷۳، ص۱۱۹٫

۳– گلدوزیان، ایرج، پیشین، ص ۲۴۴٫

۴– مرادی، حسن، پیشین، ص ۱۱۹٫

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .