عنوان

مقاله بافت فرسوده شهری

تعداد صفحات: ۳۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

فرسودگی یکی از مهمترین مسائل مربوط به فضای شهری است که باعث بی سازمانی، عدم تعادل، عدم تناسب و بی قوارگی آن میشود. فرسودگی عاملی است که به زدودن خاطرات جمعی، افول حیات شهری و شکل گرفتن حیات روزمرگی های شهری کمک میکند. این عامل با کاهش عمر اثر و با شتابی کم و بیش تند، باعث حرکت به سوی نقطه پایانی اثر میگردد. فرسودگی به دو دسته تقسیم میشود: فرسودگی نسبی و کامل.

فرسودگی نسبی: فرسودگی است که در یکی از عناصر مهم فضای شهری یعنی کالبد یا فعالیت رخنه میکند و به دنبال خود باعث فرسودگی نسبی فضای شهری میگردد.

فرسودگی کامل:فرسودگی است که در هر دو عنصر فضای شهری یعنی کالبدی و فعالیت آن رخنه کرده باشد و به دنبال آن باعث فرسودگی کامل فضا شود. پس فرسودگی یا در کالبد یا فعالیت یا در کالبد و فعالیت به طور یکجا رسوخ میکند. بر این اساس، میتوان معادلاتی تشکیل داد که بیانگر انواع فرسودگی ها باشد.یک گروه از این معادلات میتواند به صورت زیرباشد: معادلهاول:شکل(کالبدسالم)فعالیت(فرسودگی نسبی)فرسودگی نسبی فضامعادلهدوم:شکل(کالبدنسبتاًفرسوده)فعالیت(سالم)فرسودگی نسبی فضامعادله سوم: شکل (کالبد فرسوده)فعالیت(فرسوده)فرسودگی کامل فضا (حبیبی و مقصودی، ۱۳۸۱)

گام های اولیه فعالیت های مربوط به احیاءبافت قدیم شهرها را باید در اروپای غربی  به ویژه در کشور های  فرانسه و انگلیس به دلیل آغاز اولیه انقلاب صنعتی دردوره ۱۷۶۰-۱۸۳۰ جستجو کرد زیرا انقلاب صنعتی باعث اختراع هزاران ماشین بهره گیری از نیروی بی جان مادی ، استقرار هزاران کارخانه در محدوده شهرها شد.

همچنین سبب جابه جایی مراکز تولید از نواحی روستایی به نواحی شهری ، پیشرفت های پزشکی ، رشد سریع طبیعی جمعیت ، مبارزه با بیماری های واگیر ، مهاجرت های روستایی _شهری و در نتیجه تراکم و   انبوهی جمعیت در شهرها به ویژه بخش قدیم شهرها که مبتنی بر تکنولوژی حمل و نقل ماقبل صنعتی (چرخ ،نیروی بدنی و حیوانات ) بوده هم شد و کانون توجه توسعه شهر بیشتر به ساخت مناطق شهری جدید متمرکز گردید در حالی که به مطالعه و نوسازی مناطق شهری قدیم توجه چندانی نمی شد و مناطق قدیمی به علت فرسودگی بافت شان یا عدم رسیدگی به آنهابه شدت به مشکلات بسیار شهری همچون کمبود مسکن ناهنجاری های اجتماعی و تخریب محیط زیست دچار گشتند.

ساماندهی شهرها به شکل اصلی (طرح باغ شهرابنرز هاوارد ۱۸۵۰ )و بافت های قدیمی به شکل ویژه و اخص از دو جهت ،یکی احترام به حفظ میراث گذشته و دیگری رفع تنگناها ناشی از مشکلات فرسودگی و دسترسی سواره مورد توجه قرار گرفت .

واژه های کلیدی:فرسودگی ، بافت فرسوده شهری،بهسازی و نوسازی، نظریه ها، دیدگاه ها، مکاتب، الگوها،

فهرست مطالب

چکیده ۶
مقدمه ۸
تعریف و شناسایی بافت فرسوده ۹
انواع بافتهای آسیب پذیر شهری ۹
ویژگی عمومی بافتهای فرسوده ۱۰
شاخصهای شناسایی بافت فرسوده و آسیب پذیر ۱۱
۱-ضریب نفوذپذیری ۱۱
نظریه ها ۱۲
۱- نظریه ساماندهی زمین ۱۲
۲- نظریه اصالت بخشی ۱۲
۳- نظریه محرومیت زدایی و راهبرد برنامه ریزی اجتماعی ۱۳
۴- نظریه توسعه پایدار ۱۴
۵- نظریه انسان گرا ۱۴
مکاتب ۱۵
۱- مکتب فرهنگ گرایی ۱۵
۲- مکتب کارکرد گرایی ۱۵
۳- مکتب ساختار گرایی ۱۶
دیدگاه ها ۱۶
۱- دیدگاه نوساز ۱۶
۲- دیدگاه کالبدی ۱۷
۳- دیدگاه اجتماعی ۱۸
۴- دیدگاه اقتصادی ۱۹
اصول ۲۰
۱- اصول شهر سازی انسان گرا ۲۰
الگو ها ۲۱
۱- الگوی جایگزینی ۲۱
۲- الگوی پالایش شهری ۲۱
پیشینه ها بهینه سازی بافت فرسوده در جهان ۲۲
۱- کنگره آتن: ۲۳
۲-کنگره ونیز: ۲۳
۳- بیانیه مکزیکو سیتی : ۲۴
نیم نگاهی به وضعیت بافت های تاریخی یا موسوم به فرسوده در جهان ۲۴
۱- کشورهای اروپایی: ۲۴
۱-۱- پرتغال، شهر لیسبون: ۲۵
۱-۲- اسپانیا، شهربارسلون(Barcelona): 26
۱-۳-اسپانیا، شهرتولِدو (Toledo): 27
۱-۴-هلند، شهر دِلفت (Delft): 27
۱-۵-فرانسه، شهر استراسبورگ(Strasbourg): 28
سوابق و پیشینه ها بهینه سازی بافت فرسوده در ایران ۲۹
۱- ضرورت حفظ بافت های قدیم شهری ۳۳
۲- رویکرد سیستمی به هسته های قدیم شهر و بخش های جدید ۳۳
منابع ۳۵

منابع

۱-حبیبی، سیدمحسن با همکاری ملیحه مقصودی ،(۱۳۸۱)، مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران .

۲-عظیمی ،آزاده،دی ۱۳۸۹ ، دیدگاه و نظریات بهسازی ،نوسازی و مرمت شهری ،ماهنامه اطلاع رسانی آموزش و پژوهشی، شماره ۵۴ .

۳-ربیع ، علیرضا (۱۳۸۲) ریشه های اقتصادی فرسایش بافت های سنتی (ضرورت بازبینی طرح های جامع ) فصلنامه هفت شهر ،سال چهارم ، شماره ۱۴٫

۴-ابو طالبی ،صابر (۱۳۸۹)ماهنامه اطلاع رسانی ،آموزشی و پژوهشی ،شماره ۵۴٫

۵-شماعی ، علی و احمد پور احمد ، ۱۳۸۹، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، دانشگاه تهران.

۶-هاشمی،فضل اله،۱۳۷۸،حقوق شهری و قوانین شهرسازی،انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری وزارت مسکن وشهر سازی.

۷- حبیبی، سید محسن، ۱۳۸۳، از شار تا شهر ،تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تاثر، انتشارات دانشگاه تهران. کاربری اراضی شهری ، انتشارات یزد .

۸-اصلاح عربانی ،ابراهیم ،۱۳۷۴،جلد اول و دوم کتاب گیلان ،انتشارات گروه پژوهشگران.

۹-پاپلی یزدی ،محمد حسین ،(۱۳۸۶)، نظریه‌های شهر و پیرامون، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها ،سمت .

۱۰-رهنمایی،دکتر محمد تقی،دکتر پروانه شاه حسینی،(۱۳۸۹)،فرایند برنامه ریزی شهری ایران،انتشارات سمت

۱۱-عربشاهی ، زهرا ،۱۳۸۲، سابقه نوسازی و بهسازی در ایران و اروپا ،ماه نامه شهرداری ها ، سازمان شهرداری های کشور،شماره ۴۹

مقدمه

فرسودگی شهری یکی از مشکلات جدی و پدیده های غیر قابل اجتناب است که مدیریت شهری در تمام کشورهای جهان با آن رو به روست. آنچه مهم است اینکه فرسودگی شهری و ایجاد بافت فرسوده مختص به کشور خاص یا شهر مشخصی نمی باشد بلکه تمامی شهرها و روستاها در جهان با آن درگیر هستند ولی بسته به شرایط، قدمت، نوع مصالح و کیفیت ساخت و ساز شهرها ،شدت و ضعف دارد. بدیهی است که استانداردهای ساخت و ساز، دوره زمانی تعریف شده برای عمر مفید بناها، کیفیت و مقاومت مصالح، سیاست های حمایتی و تشویقی دولت و برنامه های   مدیریت شهری از عناصر تعیین کننده در ایجاد و گسترش بافت های فرسوده و کنترل و نوسازی بناها می باشند. (ابوطالبی ،۱۳۸۹،ص۳)

بیش از چند دهه است که محله های قدیمی شهر ی در ایران نیز  به فراموشی سپرده شده اند. بسیاری از بافت های سنتی که زمانی مایه افتخار شهرها بودند بیش از پنجاه سال است که در حال فرسایش رها شده اند. تقریبا تمامی جمعیت این مناطق جابجا شده و میراث تاریخی ، فرهنگی و اجتماعی ویژه محله های مختلف یا منقرض شده و یا در حال انقراض اند . تنها اندکی از بناها که به سختی به روی پا ایستاده اند به یادگار مانده اند و یاد آور معماری وشهرسازی گذشته اند . هر چند که حرکت هایی پراکنده در سال های اخیر در بهسازی و مرمت بناها ی ارزنده به چشم میخورد اما, حساسیت ها هرچه کمتر شده و هم در میان مسئولان و هم در میان مردم حدود زیادی مصونیت ذهنی ایجاد شده است . طرح های جامع ،طرح های تفضیلی و ضوابط منطقه ای در اهداف پیش بینی شده شکست خورده اند .در مناطق مرکزی و محله های قدیمی شهرها ، نه تنها گذار از سنت به تجدد تحقق نیافته ، بلکه با مقاومت سرسختانه این مناطق در مقابل مظاهر تجدد ، عملا هیچ گونه بهسازی و مرمتی صورت نگرفته است . در نتیجه پیامد های طراحی و ضوابط ساخت و ساز به صورت مانعی بزرگ ، به فرسایش روز افزون بافت های سنتی انجامیده است.(ربیع،۱۳۸۲،ص۱۰۲)

رشد جمعیت شهرها، افزایش ناگهانی آهنگ شهرنشینی , توسعه بی رویه شهرها و کاهش زمین برای سکونت و خدمات از یکسو و وجود بافت های فرسوده و ناکارآمد در شهرها که ساکنان به سبب عدم توانایی مالی قادر به نوسازی و بهسازی آن نیستند . از سوی دیگر موجب شد تا برنامه ریزان به فکر ارائه راه حل و برنامه هایی مناسب برای بهسازی این بافت باشند. این امر علاوه بر استفاده مطلوب از فضا ،جلوگیری بیش از حد ساخت و سازهای شهری در زمین بکر و یا کشاورزی اطراف شهر را نیز در پی خواهد داشت .(زندوی ،۱۳۸۶،ص۳)

تعریف و شناسایی بافت فرسوده

بافتهای فرسوده از چند منظر قابل بحث می باشند و از همین رو تعاریف مختلفی برای بافت فرسوده ارائه گردیده است. برای شناسایی بهتر بافتهای فرسوده دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران معیارهای شاخصهایی را برای این بافتها اعلام نموده است. براساس نظر این شورا بافت فرسوده را می توان به چهار گروه طبقه بندی نمود.

انواع بافتهای آسیب پذیر شهری

بافت کهنه، فرسوده و نابسامان شهری که در هسته مرکزی یا لایه های میانی شهرها واقعند و نیازمند دخالت و ساماندهی هستند به لحاظ ویژگیهای فضایی، کالبدی و ارزشی، همسان نبوده و تعاریف زیر آنها را از هم متمایزمی نماید:

بافت تاریخی: ابنیه و فضاهایی که قبل از سال ۱۳۰۰ هجری شمسی شکل گرفته و به ثبت آثار ملی رسیده و یا قابلیت ثبت شدن را دارا می باشند، واجد ارزش فرهنگی تاریخی هستند و براساس نظر شورای عالی شهرسازی و معماری درمورد اینگونه بافتها، ضوابط و مقررات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ملاک عمل خواهد بود.

بافت قدیمی: آن بخش از بافتهای شهری که قبل از سال ۱۳۰۰ هجری شمسی شکل گرفته ولیکن بدلیل فرسودگی کالبدی وفقدان استانداردهای ایمنی، استحکام و خدمات زیرساختهای شهری علیرغم برخورداری ازارزشهای هویتی از منزلت مکانی و سکونتی پائینی برخوردار هستند، بافت قدیمی اطلاق می گردد. مداخله دراینگونه بافتها با سایر بافتهای شهری متفاوت بوده و اقدامات بهسازی و نوسازی آن بنحوی خواهد بود که در قالب طرح های ویژه به اجرا درخواهند آمد.

بافت فرسوده: بافت فرسوده شهری به عرصه هایی از محدوده قانونی شهرها اطلاق می گردد که به دلیل فرسودگی کالبدی، عدم برخورداری مناسب از دسترسی سواره، تأسیسات خدمات و زیرساخت های شهری آسیب پذیر بوده و از ارزش مکانی، محیطی و اقتصادی نازلی برخوردارند. این بافتها بدلیل فقر ساکنین و مالکین آنها امکان نوسازی خودبخودی را نداشته و سرمایه گذاران نیز انگیزه ای جهت سرمایه گذاری درآن را ندارند. معیارهای اساسی شناسایی و تشخیص اینگونه بافتها در ارائه بیان می گردد.

بافت پیرامونی یا بافتهای با اسکان غیررسمی: بافتهایی هستند که عمدتاً مهاجرین روستایی و تهیدستان شهری را درخود جای داده و بدون مجوز و خارج از برنامه ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری طرحهای جامع وتفصیلی در درون یا خارج از محدوده قانونی شهرها بوجود آمده است. این بافتها عمدتاً فاقد سند مالکیت هستند واز نظر ویژگیهای کالبدی و برخورداری از خدمات و زیرساختهای شهری مشابه بافتهای فرسوده شدیداً دچار کمبودهستند.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .