عنوان

مقاله تئوری ذهن

تعداد صفحات: ۴۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

امروزه، روانشناسی تحولی همواره شاهد پدید آمدن و تکامل مدلها و نظریه­های علمی درباره چگونگی تغییرات رفتاری، شناختی، هیجانی و اجتماعی انسان بوده است. تا کنون نظریه­های مختلفی در حیطه روانشناسی تحولی ارائه شده که هر کدام باعث پیشرفت علمی گردیده و تغییرهای مهمی در حیطه نظری و عملی تعلیم و تربیت و روانشناسی را در بر داشته است (دامون و لنر^[۱]، ۲۰۰۶).

شناخت اجتماعی به عنوان یک موضوع مهم در روابط بین فردی و درون فردی افراد جایگاه مهمی در روان­شناسی بخصوص در روان­شناسی تحولی­نگر داراست. شناخت اجتماعی به فهم افراد از روابط اجتماعی و نقش خود و دیگران در بافت اجتماع اشاره دارد (وارن، ۱۹۹۴). شناخت اجتماعی با فهم بازنماییها و فرایندهای ذهنی که در امر قضاوت و رفتار اجتماعی انسان نقش دارد، مرتبط است (اسمیت و سمین، ۲۰۰۷). این شناخت شامل ادراک احساسات و هیجانات از نحوه سخن گفتن و کلماتی است که دیگران استفاده می­کنند و از صورت و نحوه ایستادن و حرکات بدن آنها حاصل می­شود. مهارتهای شناختی اجتماعی پیچیده­تر شامل توانایی برای توجیه و تحلیل کردن حالات روحی، همدلی و لطایف و فکاهیات است (یوکرمان و همکاران، ۲۰۱۰).

دردهه­ های اخیر پژوهشگران و روان­شناسان به بررسی سازه­های شناخت اجتماعی نظیر ادراک شخص، مهارت­های پذیرش نقش و تئوری ذهن پرداخته ­اند. شناخت و روابط اجتماعی موفق مستلزم داشتن مکانیسمی خاص جهت درک حالات درونی دیگران و پردازش حالات ذهنی آنها است که تئوری ذهن با دارا بودن این توانایی اختصاصی در تحول شناخت اجتماعی نقش حیاتی دارد (رازا و بلیر، ۲۰۰۹).

توانایی درک این موضوع که دیگران واجد حالتهای ذهنی­ای هستند که می­تواند با حالتهای ذهنی خود فرد یا واقعیت متفاوت باشد و اینکه اعمال انسان به وسیلۀ حالتهای ذهنی درونی مانند باورها، امیال و مقاصد برانگیخته می­شود، تئوری ذهن نامیده می­شود (لاکنر، بومن و صباق، ۲۰۱۰).

تئوری ذهن توانایی نسبت دادن حالتهای ذهنی یعنی نیات، احساسات، خواسته­ها و باورها به خود و دیگران و درک این که حالات ذهنی دیگران می­تواند متفاوت از حالات ذهنی خود فرد باشد اصطلاحاً تئوری ذهن نامیده می­شود(خانجانی و هداوند خانی، ۱۳۸۸). علاوه بر این بارون کوهن^[۲] (۲۰۰۰)، تئوری ذهن را توانایی استنباط حالتهای ذهنی مانند مقاصد، خاطرات، باورها، و استفاده از آن برای درک و پیش بینی رفتار خود و دیگران می­داند. به اعتقاد وی تئوری ذهن منظومه­ای از انواع حالات ذهنی است که در ارتباط متقابل با یکدیگر است. فلاول(۱۹۹۹) معتقد است«که تئوری ذهن دارای سه سطح است که عبارتند از: سطح نخست تئوری ذهن که همان شکل­گیری ذهن مقدماتی است که به بازشناسی عواطف و وانمودسازی مربوط است، سطح دوم که در آن یک تئوری ذهن واقعی، ولی اولیه شکل گرفته است و شامل درک باور غلط است، و سطح سوم که جنبه­های پیشرفته­تر تئوری ذهن نظیردرک باور غلط ثانویه، درک شوخی و قضاوتهای پیچیده را در بر می­گیرد.

تئوری ذهن در عمل به کودک ابزار قدرتمندی می­دهد تا با آن به اکتشاف، پیش بینی و تغییر رفتار دیگران دست بزند (حسن زاده، ۱۳۸۴). به وسیله تئوری ذهن می­توان حالات ذهنی (باورها، تمایلات، تخیلات، عواطف و…..) که علت اصلی اعمال هستند تفسیر کرد. تئوری ذهن پیش نیازی برای درک محیط اجتماعی و لازمه درگیری در رفتارهای اجتماعی رقابت آمیز است (نسائیان، بهرامی، میرزمانی و صالحی، ۱۳۸۹). علاوه بر این تئوری ذهن برخودتنظیمی و مهارت­های حل مسئله، فرایندهای مهار اجرایی، خودپنداشت، تشخیص بازنمودن از واقعیت، کفایت اجتماعی و مهارت­های بین فردی، درک هیجانات، تفسیر و درک تصاویر مبهم، و رفتارهای جامعه پسند، همدلی و همدردی مؤثر است (قمرانی، البرزی وخیر، ۱۳۸۵).

واژه های کلیدی: شناخت اجتماعی ، تئوری ذهن، رویکردنظریه نظریه، رویکرد پیمانه­ای ، نظریه پودمانی(مدولار)، رویکرد شبیه ­سازی، تکالیف تئوری ذهن، عوامل مؤثر در تئوری ذهن کودکان

فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۶
شناخت اجتماعی ۹
تئوری ذهن ۱۲
تعریف تئوری ذهن ۱۴
مبانی نظری تئوری ذهن ۱۶
رویکرد تحولی پیرامون تبیین تحول و رشد تئوری ذهن ۱۹
رویکردنظریه نظریه ۱۹
نظریه پودمانی(مدولار) ۲۲
رویکرد شبیه سازی ۲۳
رویکرد پیمانهای ۲۶
حالتهای ذهنی ۲۹
بازنمایی و فرابازنمایی ۳۲
تکالیف تئوری ذهن ۳۳
عوامل مؤثر در تئوری ذهن کودکان ۳۵
ارتباط تئوری ذهن با سایر تواناییها ۳۶
نتیجه گیری ۳۸
منابع ۴۱

منابع

غفاری، عذرا، بنی­جمالی، شکوه­السادات و احقر، قدسی.(۱۳۸۹). بررسی تحول تئوری ذهن در دانش­آموزان عادی و پرخاشگر دوره راهنمایی. فصلنامه تحقیقات روان­شناختی. شماره ۷، دوره دوم، پاییز ۱۳۸۹، صص ۱۸-۷٫

اصلانی، فاطمه، طالع پسند، سیاوش و مشهدی، علی. (۱۳۹۱). مقایسه رابطه توانش­های نظریه ذهن و پیشرفت ریاضی در دانش ­آموزان عادی و بیش فعال: نقش واسطه­ای توانایی نگهداری ذهنی. مجله روان شناسی و علوم تربیتی.

رضویه، اصغر، لطیفیان، مرتضی و عارفی، مژگان.(۱۳۸۵). نقش تئوری ذهن و همدلی در پیش بینی رفتارهای پرخاشگری ارتباطی، آشکار و جامعه پسند دانش­آموزان. دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه الزهراء.   دوره ۲، شماره ۳ و۴، پاییز و زمستان ۱۳۸۵، صص ۳۸-۲۵٫

فلاول، جان اچ. (۱۳۷۷). رشد شناختی. (فرهاد ماهر، مترجم). تهران: انتشارات رشد. (تاریخ انتشار به زبان اصلی،     ۱۹۹۸).

کاکوجویباری، علی اصغر، شقاقی، فرهاد و برادران، مجید.(۱۳۹۱). تحول شناخت اجتماعی بر اساس نظریه ذهن در  کودکان. دوفصلنامه علمی- پژوهشی شناخت اجتماعی. سال اول، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۱٫

قمرانی، امیر، البرزی، شهلا و خیر، محمد.(۱۳۸۵). بررسی روایی و اعتبار آزمون نظریه ذهن در گروهی از دانش­ آموزان عقب مانده ذهنی و عادی شهر شیراز. مجله روانشناسی، سال دهم، شمارۀ ۲، تابستان ۱۳۸۵، صص ۱۹۹-

حسن­زاده، سعید.(۱۳۸۴). تئوری ذهن در کودکان ناشنوا، پژوهش در حیطه کودکان استثنایی. صص ۱۶۴-۱۴۳٫کله، پیتر و چان، لورنا.(۱۳۸۶). روشها و راهبردها در تعلیم و تربیت کودکان استثنایی. (فرهاد ماهر، مترجم). تهران:     انتشارات جیحون.(تاریخ انتشار به زبان اصلی، ۱۹۸۵).

سیف، علی اکبر.(۱۳۸۸). روشهای یادگیری و مطالعه. (چاپ یازدهم). تهران: نشر دوران.

مقدمه 

شناخت اجتماعی[۱] یکی از موضوعات مهم در روابط بین فردی و درون فردی است که دارای جایگاه مهمی در روان­شناسی تحولی نگر است. در دهه­های اخیر شناخت اجتماعی بیش از پیش مورد توجه پژوهشگران مختلف از جمله روان­شناسان تحولی­نگر، بین فرهنگی، تجربی و اجتماعی قرار گرفته است (لزلی، فریدمن و جرمن^[۲]،۲۰۰۴).

شناخت اجتماعی همه مهارت­های مورد نیاز کودک برای درک تمایلات، هیجانات و احساسات دیگر کودکان و بزرگسالان را  در بر می­گیرد ( سبولا و ویشات[۳]، ۲۰۰۸). شناخت اجتماعی یک توانایی کلیدی است که انسانها برای موفقیت در تعاملات اجتماعی در زندگی روزمره نیازمند آن هستند (نیوئن، وگلی و زینک^[۴]، ۲۰۰۸). شناخت اجتماعی به این معنی است که افراد درباره افکار، احساسات، دیدگاهها، انگیزه­ها و رفتارهای خودشان و دیگران چگونه فکر می­کنند (نسائیان، بهرامی، میرزمانی وصالحی، ۱۳۸۹).

شناخت اجتماعی سه سازه دارد که عبارتند از الف) ادراک شخص، ب) مهارتهای پذیرش، ج) تئوری ذهن (قمرانی، البرزی وخیر، ۱۳۸۵).

از لحاظ تاریخی سه رویکرد مهم پژوهشی دربارۀ تحول شناختی– اجتماعی به خصوص در مورد کودکان وجود دارد که عبارتند از:رویکردی که به طور مستقیم و غیر مستقیم از نظریۀ پیاژه نشأت گرفته، رویکرد«فراشناخت^[۵]»، و رویکرد «تئوری ذهن^[۶]» (اصلانی، طالع پسند و مشهدی، ۱۳۹۱).

اصطلاح تئوری ذهن به عنوان توانایی منحصر به فرد انسان، برای توضیح و پیش بینی رفتار خود و دیگران با استناد به حالتهای ذهنی تعریف شده، و برای اول بار توسط پریماک و وودورف^[۷] در سال ۱۹۷۸ مطرح شد و پس از آن به عنوان یکی از جالب­ترین و مهمترین موضوعات، مورد توجه روان­شناسان رشد، دانشمندان شناختی و متخصصان آموزش و پرورش قرار گرفت (رضویه، لطیفیان و عارفی، ۱۳۸۴).

ریشه­های این ظرفیت شناختی را می­توان در سالهای اولیه زندگی جستجو کرد (هال و تاگر- فلاسبرگ^[۸]، ۲۰۰۳).  نظریه­های متعددی در ارتباط با ماهیت و رشد تئوری ذهن مطرح گردیده است که از سه رویکرد نظری عمده می­توان به رویکرد نظریه- نظریه، پیمانه­ای و شبیه ­سازی اشاره کرد. گر چه این رویکردها در مؤلفه­های اصلی تئوری ذهن توافق نظر دارند اما درباره زمان و چگونگی کسب این مؤلفه­ها توسط کودکان اختلاف نظر دارند. طبق رویکرد نظریه- نظریه، رشد توانایی تئوری ذهن مستلزم رشد توانایی ذهنی در کودکان است به این صورت که حالتهای ذهنی ساده نظیر تمایل و ادراک به حالات ذهنی پیچیده نظیر باور مجهز می­گردد. رویکرد پیمانه­ای در چارچوب رویکرد پردازش اطلاعات، با در نظر گرفتن تئوری ذهن به عنوان یک پیمانه معتقد به وجود یک پردازشگر اختصاصی جهت بازنمایی حالات ذهنی است. در طی فرایند تکامل، انسان به پیمانه تئوری ذهن تجهیز گردیده است. این پیمانه محرکهای مربوط را از دنیا انتخاب و بر اساس قوانین خود، به گونه­ای سریع و ناخودآگاه پردازش می­کند که نتیجه آن درک رفتارهای انسانی است. رویکرد شبیه سازی، فرایند زیرین درک حالت­های ذهنی دیگران را مکانیسمی شناختی به نام توانایی شبیه سازی می­داند که طی آن فرد پس از ادراک ذهنی حالت خود، با درگیر شدن در فرایند شبیه سازی خود را در موقعیت شخص دیگر قرار می­دهد و از این طریق با پی بردن به حالت ذهنی وی، رفتارش را پیش بینی می­نماید (فلاول[۹]،۱۹۹۹). این رویکردها و نظریه­ها به منظور تطابق هر چه بیشتر با تجارب آنان در معرض دگرگونی قرار می­گیرند و به تدریج تئوریهای مناسب جایگزین تئوریهای نامناسب می­شوند.

شناخت اجتماعی

شناخت موضوعی است که در میان مباحث فلسفی و روان­شناختی، سابقه­ای بسیار طولانی دارد. از زمان افلاطون و سقراط تا به امروز، شناخت به صورتهای گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. محور مباحث مربوط به شناخت متعدد است. شناخت گاه در ارتباط با جسم مورد توجه بوده و گاه آن را همراه با روح و روان به بحث گذاشته­اند و گاه همراه با فعالیتهای ذهنی مورد توجه بوده است. شناخت مفهوم جامع و گسترده­ای است و به فعالیتهای ذهنی­ای اطلاق می­شود که اکتساب، پردازش سازمانبدی و استفاده از دانش دخالت دارد. ربر[۱] ۱۹۸۵(نقل از کله و چان[۲]، ۱۹۹۲؛ ترجمۀ ماهر، ۱۳۸۶، ص۳۶۱) می­گوید: «شناخت، اصطلاح وسیعی است که عمدتاً درارجاع به فعالیت­های ذهنی مثل تفکر، ادراک و استدلال مورد استفاده قرار می­گیرد». سیفرت[۳] ۱۹۹۱(نقل از سیف، ۱۳۸۸،ص۵۵) می­گوید: «شناخت به فرایندهایی اشاره دارد که افراد به کمک آنها یاد می­گیرند، فکر می­کنند و به یاد می­آورند و به طور خلاصه، شناخت یعنی دانستن و کسب شناخت دربارۀ جهان هستی یعنی دانستن جهان هستی». بایلر و اسنومن[۴]، شناخت را به فرایندهای ذهنی یا راههایی که در آن اطلاعات پردازش می­شوند، یعنی راههایی که افراد توسط آنها به اطلاعات، توجه می­کند آنها را تشخیص می­دهد و به رمز می­آورد و در حافظه ذخیره می­سازد و هر وقت که نیاز داشته باشد آنها را از حافظه فرا می­خواند و مورد استفاده قرار می­دهد؛ گفته می­شود.

با وجود این تعاریف برای شناخت توسط روان­شناسان و داشتن ایده­ها و رویکردهای جدید در مورد شناخت، و تصور سنتی در باب شناخت که آن را بر فرایندها و تولیدات هوشی دقیق ذهنی آدمی محدود می­کند به مرور همراه با تصور ماهیتهای روان­شناختی سطح بالایی شامل دانش، خودآگاهی[۵]، هوش، تفکر، تصور[۶]، خلق[۷] مفهومی­ کردن، طبقه بندی، ربط­دهی، نماد پردازی و شاید تخیل[۸] و رویا می­شود. در واقع هیچ یک از روان­شناسان شناختی معاصر نمی­خواهند هیچ کدام از مفاهیم سنتی فوق را از حیطۀ شناختی خارج کنند، اما احساس می­کنند برخی مفاهیم دیگر را بر آنها بیفزایند (فلاول، ۱۹۹۸؛ ترجمۀ ماهر، ۱۳۷۷). یکی از مفاهیم مورد بحث از دیدگاه روان­شناسان شناختی، شناخت اجتماعی است.

[۱]. Reber

[۲]. Cole & Chan

[۳]. Sifert

[۴]. Bailer & Snoman

[۵]. consciousness

[۶]. imaging

[۷]. creating

[۸]. fantansining

[۱]. social cognitive

[۲]. Leslie, Friedman & German

[۳]. Cebula  & Wishart

[۴]. Newen, Vogeley & Zinck

[۵]. metacognition

[۶]. theory of mind

[۷]. Premack & Woodruff

[۸]. Hale & Tager-Flusberg

[۹]. Flavel

[۱]. Damon  & Lerner

[۲]. Baron-Cohen

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .