عنوان

مقاله سواد رسانه ای و ارتباط آن با رسانه جمعی

تعداد صفحات: ۷۹

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

با پیدایش انقلاب اطلاعاتی و ارتباطی  از دو دهه آخر قرن بیستم به این سمت، جهان به سوی مرحله جدیدی حرکت کرده است، این حرکت را باید در راستای تکامل و تنوع ارتباطات انسانی و اجتماعی و توسعه وسایل ارتباط جمعی در دنیا برای بشریت نوعی دستاورد مدرن دانست، که به عنوان یکی از اجزای اصلی جوامع  بشری این مسئله به امری توسعه مند و یا در حال توسعه در جوامع تبدیل شده است. از سوی دیگر این تکامل و تنوع در عصر حاضر باعث شده که رسانه ها مخاطبانی را با خود به همراه داشته باشند، این نوع همراهی با رسانه ها مستلزم  ارائه دادن نوعی آگاهی فعالانه است، تا رسانه ها بتوانند در مقابل چالش ها و پیامدهای مخرب از مخاطبان و رسالت خود دفاع کنند؛ بنابراین باید سواد جدیدی را بوجود آورد، که معمولاً این سواد توانمندتر از خواندن و نوشتن باشد؛ بنابراین ایجاد مفهوم سواد رسانه ای در شرایط حال حاضر می تواند به این ویژگی ها عرصه رقابت رسانه ها کمک بسیاری نماید. براین اساس سواد رسانه ای« نوعی فرایند دسترسی، ارزیابی و تحلیل و ساخت پیام ها در اشکال گوناگون است. سواد رسانه ای را باید از دو منظر تخصص و عمومی نگاه کرد. در حوزه ی تخصص باید بررسی کرد رسانه ها با چه ادبیات و تکنیک هایی محصولات رسانه ای را تولید می کنند و در مقابل آیا مخاطبان با آن ادبیات و تکنیک ها آشنا هستند و در واقع توانایی درک پیام های آن ها را دارند یا خیر؟   از سوی دیگر  سواد رسانه ای توانایی تشخیص پیام هاست که مخاطب بداند رسانه ی مورد نظر پیام را با هدف خبر رسانی منتشر می کند یا قصد پروپاگاندا دارد. بنابراین سواد رسانه ای در رسانه های جمعی بر اساس  یک مدل ساختاری برای امر پژوهشی و مطالعاتی می تواند به کار  گرفته شود و مخاطبان را تشویق و تحریک کند تا سؤالاتی را دربارۀ  سازندگان پیام هایی که می بینند، می شنوند و یا می خوانند، مطرح کنند.

واژه های کلیدی : سواد رسانه ای، رسانه، رسانه های جمعی، مفهوم سواد رسانه­ای

فهرست مطالب

چکیده ۵
مقدمه ۶
مفهوم سواد رسانه ای ۹
عناصر سواد رسانه ای ۹
هدف سواد رسانه ای ۱۰
اهمیت و ضرورت سواد رسانه ای ۱۱
اصول سواد رسانه ای ۱۲
جایگاه سواد رسانهای در نظام آموزش کشور ۱۴
عناصر کلیدی در سواد رسانه ای ۱۷
لزوم آموزش سواد رسانه ای ۱۸
مزیتهای آموزش سواد رسانه ای برای مخاطبان ۲۰
مفاهیم کلیدی در سواد رسانه ای ۲۰
ویژگیهای اصلی سواد رسانه ای ۲۲
اصول و رویکردهای نظری سواد رسانه ای ۲۳
گونه شناسی سواد رسانه ای ۳۰
فرایند چند بعدی سواد رسانه ای ۳۲
تواناییهای مرتبط با سواد رسانه ای ۳۳
سواد رسانه ای در جامعه ۳۴
جنبه های سواد رسانه ای ۳۶
مراحل کسب سواد رسانه ای ۳۶
دلایل فراگیری سواد رسانه ای ۳۸
توسعه سواد رسانه ای ۳۸
سواد رسانه ای به عنوان یک نوآوری تکنولوژیکی ۳۹
مهمترین مراحل تکامل سواد رسانه ای ۴۰
رسانه متعامل و کارکردهای آن ۴۱
نیاز به سواد رسانه ای در فضای رسانه ای امروز ۴۲
ارتباطات اجتماعی سالم به وسیلۀ اطلاعات و دانش ۴۳
پیامدهای رسانه ۴۴
سواد رسانه ای از نظر هابز ۴۸
تلفیق نظر لاسول و هابز در زمینۀ سواد رسانه ای ۴۹
الگوی سواد رسانه ای جیمز پاتر ۵۲
ساختارهای دانش رسانه ای از نظر پاتر ۵۴
مفهوم سواد رسانه ای و ارتباط آن با رسانه جمعی ۵۷
تعریف سواد رسانه ای و وسایل ارتباط جمعی ۵۸
فرایندهای شناختی آموزش سواد رسانه‌ای در رسانه های جمعی ۶۱
جایگاه تفکر انتقادی در سواد رسانه ای ۶۲
تولید متن رسانه ای در رسانه های جمعی ۶۳
ابعاد اجتماعی،فرهنگی و سیاسی رسانه های جمعی و سواد رسانه ای ۶۳
رهنمودهایی برای برنامه های جامع سواد رسانه ای ۶۴
نظریه های رسانه در تعامل با سواد رسانه ای ۶۵
منابع ۷۴

منابع

سپاسگر، ملیحه (۱۳۸۴). رویکردی نظری به سواد رسانه ای، فصلنامۀ پژوهش و سنجش، سال دوازدهم، شماره ۴۴٫

شکرخواه، یونس (۱۳۸۵). سواد رسانه ای یک مقاله ای عقیده ای، فصلنامه رسانه، ۱۷، (۴)، ۳۲-۲۷٫

سورین، ورنر و جیمز تانکارد (۱۳۸۱). نظریه های ارتباطات، ترجمۀ علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

طلوعی، علی (۱۳۹۱). سواد رسانه ای: درآمدی بر شیوۀ یادگیری و سنجش، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی، دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها.

تاکونیومی، شیبا (۱۳۷۸). تحلیل رویکرد انتقادی در سواد رسانه ای مطالعات تطبیقی بین ژاپن و کانادا، ترجمۀ زهرۀ بیدفتی، فصلنامه رسانه، شمارۀ ۲، صص ۸۴-۷۹٫

سحابی، ژاله (۱۳۸۶). بررسی تطبیقی ارزیابی مدیران خبر رسانه صدا و سیما از سواد رسانه ای مردم شهر تهران با میزان واقعی آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده صدا و سیما.

ارجمندی، غلامرضا (۱۳۸۴). سواد رسانه ای در گفتگو با دکتر غلامرضا ارجمندی، مجله رشد آموزش علوم اجتماعی، سال هشتم، شماره۴٫

باکینگهام، دیوید (۱۳۸۹).  آموزش رسانه ای، ترجمه حسین سرافراز، چاپ اول، تهران: ناشر دانشگاه امام صادق(ع).

ببران، صدیقه و خدا ویردی زاده، مهرداد (۱۳۹۰). مطالعه ساد رسانه ای شهروندان تبریز، دوره ۱، شماره۲٫

نصیری، بهاره و عقیلی، سید وحید (۱۳۹۱). بررسی آموزش سواد رسانه ای در کشورهای کانادا و ژاپن، فصلنامۀ نوآوری های آموزشی، شمارۀ ۴۱، سال یازدهم،صص ۱۵۹-۱۳۱٫

مقدمه

امروزه، وجود عصر انفجار اطلاعات بر همگان واضح است. در پایان قرن بیستم به علت تغییر و تحولات بسیار عظیم علمی – تکنولوژیکی، جهان دچار دگرگونی های بسیار شدید شد که در همۀ زمینه های زندگی بشر همچون مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی تأثیر گذار بود. جهان تحت تأثیر این تحولات شکل جدیدی به خود گرفت. با پیدایش شبکه های نوین و جهان اطلاعات و ارتباطات و تأثیر پذیری همۀ ابعاد زندگی بشر از این انقلاب تکنولوژیک، جهان وارد جامعۀ جدیدی شده است که بعضی محققان آن را «جامعه اطلاعاتی» نامیده اند(ببران و خدا ویردی زاده،۱۳۹۰: ۲۹). یکی از معیارها و مشخصه های مربوط به ظهور جامعۀ اطلاعاتی، سرعت فراگیری رسانه هاست. که قلمرو زندگی خصوصی انسان ها را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. با پیشرفت هایی که در فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی فراهم آمده است، خدمات تلویزیون با شبکه هایی از مؤسسات و نهادهای گسترده و در نهایت با ماهواره ها پیوند خورده و به سهولت در هر کجای جهان در دسترس قرار گرفته اند. با این حال، پوشش رسانه های جدید، از تلویزیون های ماهواره ای گرفته تا اینترنت، به شدت رشد کرده و همۀ جهان را متأثر ساخته است. دسترسی مداوم به رسانه ها به طور ۲۴ ساعته و این مسأله که رسانه های جدید مخاطبان می توانند هم تولید کننده و هم مصرف کننده اطلاعات باشند، باعث شده تا فراگیری آنها بسیار گسترده و سریع باشد(ویز^[۱]، ۲۰۰۸: ۳۲). رسانه ها اعم از تلویزیون، رادیو، اینترنت، ماهواره، روزنامه، مجله ها و … به طور فزاینده ای اطلاعات، سرگرمی  و آگهی های مختلف را به افراد عرضه می کنند و نقشی مهم در شکل دهی و نفوذ به فرهنگ، ارزش، باور، اعتقادات و دیدگاه ها را در بردارند. در عصر حاضر به منظور بقاء در این شبکۀ اطلاعاتی که در سراسر محیط فرهنگی انسان ریشه دوانیده حفظ استقلال فکری و اندیشه، اجتناب از انفعال، بهره مندی از تفکر انتقادی و افزایش توانایی گزینش و انتخاب و رویارویی با این فرآیند پیچیده و فراگیر از طریق تکوین و تکامل سواد رسانه ای قابل حصول تلقی می شود (همان، ۳۰). با این حال، در دنیای امروز رسانه ها یکی از اجزای اساسی جوامع بشری هستند،  بحث سواد رسانه­ای^[۲] از مباحث جذاب در حوزۀ ارتباطات است که طی سال­های اخیر در کشور ما مورد توجه قرار گرفته است. بنا به تعریف، به توانایی و قدرت دسترسی، تحلیل، ارزیابی و انتقال اطلاعات و پیام­های رسانه­ای که می­توان در چهارچوب­های مختلف چاپی و غیر چاپی عرضه کرد، سواد اطلاعاتی می­گویند(کانسیداین، ۱۳۷۹: ۲). در یک تعریف بسیار کلی، سواد رسانه­ای عبارت است از: یک نوع درک متکی بر مهارت که بر اساس آن می­توان انواع رسانه­ها و انواع تولیدات آنها را شناخت و از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد (شکرخواه، ۱۳۸۶: ۲۷). به زبان ساده،  سواد رسانه­ای  مثل یک رژیم غذایی است که هوشمندانه مراقب است چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا این که میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی باید باید استوار باشد. سواد رسانه ای می تواند به مخاطبان رسانه ها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شوند و به معادلۀ متقابل و فعالانه ای وارد شوند که در نهایت به نفع خود آنان باشد. به دیگر سخن، سواد رسانه ای کمک می کند از سفرۀ رسانه ها به گونه ای هوشمندانه و مفید بهره مند شویم(پاتر،۲۰۰۵: ۳۶).

مفهوم سواد رسانه ­ای

سواد رسانه ای، توانایی وارسی و تحلیل از میان پیام هایی است که روزانه به ما اطلاع می دهند، سرگرم می کنند و می فروشند. یک نوع توانایی است که موجب می شود مهارت های تفکر انتقادی، همۀ رسانه ها را در بر گیرد. همچنین سواد رسانه ای دربارۀ پرسیدن سؤال هایی مربوط به آنچه که وجود دارد و توجه به آنچه که نیست، می باشد. به عبارتی نوعی غریزه است؛  اینکه بپرسیم چه دروغی پشت تولید رسانه ها نهفته است (انگیزه، پول، ارزش ها و مالکیت) و آگاه شویم چطور این عوامل تأثیر گذارند، از نظر بعضی کارشناسان، سواد رسانه ای به معنای فراگیری چگونگی تولید پیام ها با استفاده از رسانه های چاپی، سمعی، بصری و … است(سپاسگر،۱۳۸۴: ۱۲۲ به نقل از تالیم[۱]، ۱۹۹۵). به طور کلی سواد رسانه ای، تأکیدی است بر این مطلب که برخلاف تصور رایج، درک پیام های رسانه ای  و اساساً شیوۀ رفتار با رسانه به دانش و مهارت های خاصی نیاز دارد و در بیانی دقیق تر، عبارت است از مهارت تفکر استدلالی و نقاد به نحوی که مخاطب بتواند دربارۀ محتوای رسانه قضاوتی مستقل داشته باشد(ارجمندی، ۱۳۸۴، ۵). بنابراین با توجه به مطالب فوق، سواد رسانه ای را می توان توانایی دسترسی، تحلیل، ارزیابی و برقراری ارتباط با محتوای پیام های رسانه ای در اشکال مختلف قلمداد کرد.

 عناصر سواد رسانه ­ای

عناصر سواد رسانه ای را می توان در چهار مورد یعنی دسترسی، تحلیل، ارزیابی و ایجاد محتوا خلاصه کرد:

۱-  دسترسی: دسترسی فرایندی اجتماعی و پویاست و عمل فعالانه ای را در بر می گیرد. زمانی که دسترسی در شکل ابتدایی صورت می گیرد فرصتی ایجاد می شود تا سواد رسانه ای رشد و توسعه یابد و مخاطب به صورت مداوم و به شکل معنی داری شیوۀ دسترسی خود به پیام رسانه ها را به روز کند حتی در این زمینه انش و آگاهی خود را ارتقا دهد. اما این سوال پیش می آید که آیا نابرابری های اجتماعی و جغرافیایی منجر به عدم برابری دسترسی به منابع و کسب دانش دانش سواد رسانه ای می شود.

۲-  تحلیل: اغلب افرادی که با رسانه های چاپی و صوتی و تصویری سرو کار دارند دارای توانایی تحلیلی ضعیفی هستند. در حوزه های صوتی و تصویری این توانایی شامل فهم معانی و طبقه بندی زبان ها و بازنمایی مفاهیم توسط مخاطبان رسانه است. در حال حاضر مهارت های تحلیل پیام در اینترنت توسط مخاطبان چندان رشد نیافته است و عموم مردم در حال ارتقای سواد رسانه ای خود در زمینه پیام های وسیع و گوناگون اینترنت هستند تا با دانش نسبی بتوانند از میان انبوهی از پیام ها دست به گزینش بزنند و آنها را تفسیر کنند.

[۱].Tallim

[۱] . Vize, Anne

[۲] . Media Literacy

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .