عنوان

مقاله مهاجرت نخبگان در ایران

تعداد صفحات: ۵۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مهاجرت نخبگان پدیده کهنی است که از دیرباز تا کنون به گونه‌های وسیع و چشمگیر در کشورهای جهان سوم از جمله ایران دیده می‌شود و از این رهگذر این کشورها صدمات جبران‌ناپذیری در بخش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و برنامه‌ریزی های کلان و سودمند و آینده‌نگر برای داشتن جامعه‌ای توسعه یافته می‌بینند که این مسئله باعث شده است تا این جوامع هر چه بیشتر دچار عقب افتادگی شوند.

امروزه پدیده مهاجرت به یکی از محور‌های عمده بررسی‌های جمعیت شناختی و برنامه ریزی انسانی و اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی کشورهای معاصر از جمله ایران تبدیل شده است. در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران سیل مهاجرت به ویژه مهاجرت متخصصان و پژوهشگران جوان تداوم یافته و مسایل اقتصادی، اجتماعی و مشکلات و تنش‌های سیاسی گسترش یافته است. در همین حال فقدان دورنمای روشن برای شرایط زندگی آینده جوانان با توجه به تنش‌های سیاسی – اجتماعی موجود سبب شده است که سیل مهاجرت تقویت شود. در این مقاله دلایل و زمینه های شکل گیری پدیده ضد توسعه مهاجرت نخبگان در ایران را مورد بررسی قرار می دهیم.

واژه های کلیدی: مهاجرت نخبگان، ایران، فرار مغزها،ابعاد مهاجرت نخبگان، علل مهاجرت نخبگان، زمینه های شکل گیری فرار مغزها،

  فهرست مطالب

چکیده ۴
مقدمه ۵
تاریخچه مهاجرت نخبگان ۶
ابعاد مختلف مهاجرت نخبگان ۱۱
زمینه‌های شکل‌گیری فرار مغزها ۱۵
جهانی شدن و فرار مغزها ۱۷
مهاجرت نخبگان و امنیت ملی ۲۱
نقش نخبگان در روند توسعه ۲۲
زمینه ها و دلایل مهاجرت نخبگان در ایران ۲۴
۱-تاریخچه مهاجرت نخبگان در ایران ۲۴
۲-منشأ اجتماعی و طبقاتی نخبگان ۳۴
۳- هزینه مهاجرت نخبگان از کشور ۳۵
۴- نقش نخبگان در توسعه ایران ۳۷
۵-علل مهاجرت نخبگان از ایران ۳۸
۶-نقش دانشگاه در کاهش مهاجرت نخبگان ۴۸
نتیجه گیری ۵۰
منابع ۵۲

منابع

رسول وند، علیرضا.(۱۳۹۲) فرار مغزها؛ علل، چرایی و چگونگی. تهران: نشر نسیم.

عرفانی، علیرضا.(۱۳۸۹) ابعاد مختلف تهدید کننده امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر زرگر.

مقالات:

فلاحی، کیومرث و عباس منوریان.۱۳۸۷٫ بررسی عوامل مهاجرت نخبگان. مجله دانش و توسعه. سال پانزدهم، شماره ۲۴٫

علی آبادی، علی.۱۳۸۰٫ فرار مغزها در عصر جهانی شدن. فصلنامه مطالعات راهبردی. سال چهارم، شماره ۴٫

صحبتی ها، فریبا و دیگران. ۱۳۹۲٫ مطالعه علم سنجی مهاجرت نخبگان ایرانی به دانشگاه های آمریکا. فصلنامه تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی. دوره چهل و هفتم. شماره ۳٫

قاسمی، حاکم.۱۳۸۷٫ نقش نخبگان در فرایند تصمیم سازی و تصمیم گیری. فصلنامه اندیشه انقلاب اسلامی. شماره ۱۳٫

سیدمیرزایی، محمد۱۳۸۳٫ نگاهی به پدیده فرار مغزها. نامه پژوهش فرهنگی. سال هشتم. دور جدید. شماره ۹۰٫

طیبی، سیدکمیل و دیگران.۱۳۹۰٫ اثر فرار مغزها بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه. فصلنامه پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی. سال اول، شماره ۲٫

شریعت، رضا.۱۳۸۰٫ فرار مغزها. ماهنامه امور اجتماعی کار. شماره ۱۵٫

مقدمه

پدیده مهاجرت و ترک سرزمین به‌صورت فردی یا گروهی همواره یکی از صورت‌های بنیادین اجتماعات بشری بوده که ریشه آن را باید در روح جستجوگر، ذهن پرسش‌گر و طبع ناراضی و کنجکاو انسان دانست. اگرچه در بسیاری مواقع مهاجرت‌ها ارادی و خودخواسته نبوده و ضرورت‌های اقلیمی، سیاسی، اجتماعی و یا اقتصادی افراد را مجبور به گریز از مکان خود نموده است، اما حتی در این موارد نیز یافتن شرایط بهتر و امید به ارتقای شرایط زیست، محرک انسان‌ها برای ترک سرزمین یا وطن خویش بوده است.

تاریخ زندگی اجتماعی ایرانیان نیز نشان از مهاجرت‌های دسته‌جمعی، گروهی یا فردی دارد. از این رو چه از منظر ورود مهاجران به ایران و چه از وجه مهاجرت‌کنندگان، تغییر و تحولاتی را در ساختار اجتماعی ایران به وجود آورده است. اما یکی از مهم‌‌ترین جلوه‌های مهاجرت که به‌ویژه در سده اخیر در ایران و جهان نمایان شده و مسائل و دشواری‌های مهاجرت را دو چندان کرده است، مهاجرت نخبگان و به اصطلاح فرار مغزهاست.

فرار مغز ها از ایران سابقه ای بیش از ۴۰ سال دارد و به دوران پیش از انقلاب باز می گردد .اما اکنون میزان فرار مغز ها از ایران به جایی رسیده است که ایران  را جزو سه کشور دارای بالا ترین میزان فرار مغز ها در جهان در آورده است. از هر ۱۲۵ دانش آموز المپیادی  ایران ۹۰ نفر در دانشگاههای آمریکا تحصیل می کنند. از هر ۹۶ دانشجوی اعزامی به خارج ، تنها ۳۰ نفر به ایران باز می گردند. حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی در خارج از کشور زندگی می کنند که ۶۰ درصد آنها مقیم آمریکا هستند. همچنین ۲۰۰۰ نفر از استادان دانشگاه در امریکا ایرانی هستند و ۵ هزار ایرانی در امریکا مدرک دکترا دارند. بر اساس آمارها، با سوادترین اقلیت ها در جامعه آمریکا ایرانیانند(ایروانی ۱۳۸۹، ۶۳).

تاریخچه مهاجرت نخبگان:

مهاجرت نخبگان همیشه و در تمام ادوار تاریخ وجود داشته و هنرمندان و ارباب حرف و صنایع بنابر ارج و اهمیتی که به کار آن ها داده می‌شده است، از نقطه‌ای به نقطه دیگر مهاجرت می‌کرده‌اند. بررسی تاریخ قدیم ایران و روم و یونان مؤید این موضوع است و نشان می‌دهد چگونه هر زمان که یکی از این اقوام در اوج قدرت و توسعه بوده‌اند، دانشمندان و هنرمندان سایر کشورها را به طرف خود جذب می‌کرده‌اند. در سده‌های میانه و سال‌های بعد از آن نیز این جریان کم و بیش وجود داشته است. این نقل مکان‌ها چون تابع عرضه و تقاضای زمان و محدود به نیازهای هر محیط بود، صورت طبیعی و منطقی داشت و هیچ وقت از حد معینی تجاوز نمی‌کرد، به طوری که لطمه و زیان قابل توجهی به موطن فرستنده مهاجر وارد نمی‌آورد. در عصر صنعت و پس از آن، کیفیت و کمیت این مهاجرت‌ها دستخوش تحولاتی شد که به هیچ وجه با وضع گذشته قابل قیاس نیست. در دوران تمدن اسلامی و در قرن‌های نهم و دهم میلادی، بسیاری از دانشمندان از دیگر مناطق دنیای آن روز راهی بغداد مرکز امپراتوری اسلامی شدند و با اطمینان خاطر توانستند به فعالیت بپردازند.(فلاحی و منوریان ۱۳۸۷، ۱۱۳-۱۱۲).

مهاجرت انبوه و گسترده انسان‌ها پس از انقلاب صنعتی و گسترش زندگی شهرنشینی رخ داد: در قرون گذشته، شتاب رشد وضعیت اقتصادی و سیاست‌های مختلف دولت‌ها باعث شد که یونانی‌ها، یهودیان، قبایل ژرمن، اهالی اسکاندیناوی، ترک‌ها، روس‌ها، چینی‌ها و ملت‌های دیگر دست به مهاجرت بزنند. بین سال‌های ۱۸۲۱ میلادی و ۱۹۲۴ میلادی حدود پنجاه و پنج میلیون نفر اروپایی به ماوراء بحار و سی و چهار میلیون تن به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کردند.(علی آبادی ۱۳۸۰، ۵۹۶).

در دو قرن هجدهم و نوزدهم، روسیه، اولین کشوری بود که به طور رسمی به جذب مغزها همت گماشت و به استخدام دانشمندان مهاجر و متخصصان خارجی از جمله انگلیسی، آلمانی و بیشتر فرانسوی دست زد به طوری که در میانه قرن هجدهم از ۱۰۷ نفر عضو آکادمی علوم «سن پترزبورگ[۱]» فقط ۲۴ نفر روسی و در سال ۱۹۰۸ نیز از ۱۸۹ عضو آکادمی این کشور، ۵۰ نفر خارجی بودند. در دهه‌های آغازین قرن بیستم پیامد حکومت نازی‌ها در آلمان و بلشویک‌ها در روسیه (شوروی پیشین) فرار دانشمندان و کارشناسان و اندیشمندان این دو کشور به دیگر کشورها به ویژه آمریکا بود که سرزمینی مهاجرپرور است. جامعه ایالات متحده آمریکا یک جامعه مهاجرپذیر و نخبه‌پرور است و به همین سبب توانایی جذب آراء و فرهنگ‌های مختلف را بیش از اروپا دارا است.(قاسمی ۱۳۸۷، ۱۱۳).

[۱] St. Petersburg

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .