عنوان
مقاله نقش رهبری در نظام سیاسی اسلام
تعداد صفحات: ۶۸
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
در حکومت اسلامی حاکمیت منحصر به خدا است و قانون، فرمان و حکم خداست، قانون اسلام یا فرمان خدا بر همه افراد و بر دولت اسلامی حکومت تام دارد، همه افراد از رسول اکرم (ص)گرفته تا خلفای آن حضرت و سایر افراد تا ابد تابع قانون هستند. (امام خمینی;، ولایت فقیه و جهاد اکبر، ۱۳۷۴ش، ص۴۷)
در قرآن آیات زیادی راجع به انبیاء گذشته و هم درباره پیامبر اسلام(ص)و نیز بعد از پیامبر اسلام وجود دارد، که در آنها خدای متعال، مقام حکومت را تشریح فرموده و مردم را موظف کرده است که از آن اطاعت کنند. از جمله این آیه مبارکه است که میفرماید:
﴿یَأَیهَّا الَّذِینَ ءَامَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولىِ الأَمرِ مِنکم﴾؛ اطاعت کنید از خدا و پیامبر و صاحبان فرمان از خودتان، اطاعت رسول(ص)، عین اطاعت خدا و امتثال امر او، امتثال امر الهى است. نه آنکه اطاعت آن حضرت، غیر طاعت حق تعالى باشد. و همچنانکه اطاعت پیغمبر۶در حیات او واجب است، تا بعد از ممات او نیز بر وجوب خود باقى است زیرا که اتباع شریعت لازم است بر جمیع مکلفان، بعد از وفات او نیز، و به ضرورت معلوم است که مردمان را امر به اتباع شریعت فرموده تا قیامت. (اثنی عشری، تفسیر اثنى عشرى، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۴۷۹) در مجمع البیان فرماید: افراد امر به طاعت رسول شده اند. و عدم اکتفا به حرف عطف با آنکه طاعت او مقترن به طاعت خداست، جهت مبالغه مىباشد در بیان قطع توهم کسى که گمان برد که واجب نیست لزوم آنچه در قرآن نباشد از اوامر، و نظیر این است. (طبرسى، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۱۹۹) از این آیه شریفه استفاده میشود که اطاعت از رسول الله(ص)به عنوان حاکم و همین طور از کسانی که اولی الامر نامیده میشوند، در قرآن واجب است. پس وجود حکومت و اطاعت از حکومت یکی از احکام ثابت اسلام است.
واژه های کلیدی :رهبر ، نقش رهبری ، شرایط رهبر ، نظام سیاسی ، حاکمیت در نظام اسلام
فهرست مطالب
چکیده ۴
مقدمه ۵
۱- حاکمیت در نظام اسلامی ۷
۲- شرایط رهبر حکومت اسلامی ۹
۲-۱ اسلام و ایمان ۱۱
۲-۲ عدالت ۱۳
۲-۳ فقاهت ۱۵
۲-۴ کفایت ۱۶
۳- اختیارات رهبر دینى در حفظ اقتدار نظام سیاسی اسلام ۱۹
۳-۱ فرماندهى نظامى جامعه ۱۹
۳-۲ پیمان نامه ها ۲۱
۳-۳ فرمان جهاد ۲۸
۳-۴ فرمان صلح ۳۳
۳-۵ امور حسبیه ۳۶
۴- ویژگیهای رهبری در حفظ اقتدار نظام سیاسی اسلام ۳۹
۴-۱ مدارا با مخالفان ۴۳
۴-۲ مبارزه با معاند ۴۷
۴-۳ مهر و عطوفت ۴۹
۴-۴ احترام به نظرات دیگران ۵۲
۴-۵ خدمت رسانی ۵۳
۴-۶ وفاق اجتماعی ۵۵
۴-۷ عدالت خواهی ۵۷
۴-۸ مشارکت سیاسی با مردم ۵۸
منابع ۶۰
منابع
قرآن کریم
طبرسى، فضل بن حسن (۱۳۷۲ ش)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: با مقدمه محمد جواد بلاغى، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم.
ــــــــ ، ــــــــ (۱۳۸۶ق)، الاحتجاج، نجف اشرف، دارالنعمان.
اثنی عشری، سید حسین شاه عبدالعظیمی (۱۳۶۳ش)، تفسیر اثنى عشرى، تهران، نشر میقات.
طباطبائی، سید محمدحسین (۱۳۸۹ش)، بررسی‌های اسلامی، به کوشش: سید‌هادی خسروشاهی، قم، موسسه بوستان کتاب.
ــــــــ ، ــــــــ (۱۴۱۷ق) ، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه قم چاپ پنجم.
استیون لوکس (۱۳۷۰ش)، قدرت، ترجمه: فرهنگ رجائى، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
ریمون آرون (۱۳۷۰ش)، مراحل اساسى اندیشه درجامعه شناسى، ترجمه: باقر پرهام، تهران، انتشارات آموزش انقلاب اسلامى.
گوردن چایلد (۱۳۵۷ش)، انسان خود را مىسازد، ترجمه: احمد کریمى حکاک و محمد هل اتایى، تهران، نشر شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ اول.
برتراند راسل (۱۳۶۱ش)، قدرت، ترجمه: نجف دریابندرى، تهران، خوارزمى.
خمینی;، روح الله (۱۳۷۲ش)، صحیفه نور، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی; .
مقدمه
بر اساس اصل عدم ولایت – که از مبانى فقه سیاسى شیعه است- هرگونه ولایتى بر انسانها منتفى مىباشد، مگر آن که از سوى خدا، پیامبر و یا یکى از اوصیاى او تحقق پیدا کند. و مصداق این ولایت در روزگار غیبت امام دوازدهم، فقیهان هستند که تنها فرمانروایان شایسته جامعه اسلامى را تشکیل مىدهند. (فیرحى، مبانى آزادى و حزب در مذهب شیعه، ۱۳۷۸ش، ص۱۴۱) قدرت به عنوان ریشه اقتدار محسوب میشود. سیاست و غلبه اساسا بر بنیاد قدرت پا مىگیرد، عده ای قدرت را به عنوان غایت و در عین حال ابزار سیاست تعریف کرده اند. در این تعبیر، قدرت به معناى توانایى تحمیل اراده بر دیگران است. (ریمون آرون، مراحل اساسى اندیشه درجامعه شناسى، ۱۳۷۰ش، ص۵۹۸) اما برخی بدون تصریح به ماهیت اجتماعى قدرت، آن را توانایى ایجاد آثار و نتایج موردنظر تعریف کرده و با انرژى در فیزیک مقایسه مىنماید. (استیون لوکس، قدرت، ۱۳۷۰ش، ص۲۹) قدرت همانند انرژى، داراى اشکال گوناگونى مثل ثروت، سلاح، نفوذ معنوى، مقام و موقعیت اجتماعى است. قدرت به عنوان یک پدیده اجتماعى و مستقل وارد فعل و انفعال اجتماعى میگردد. (گوردن چایلد، انسان خود را مىسازد، ۱۳۵۷ش، ص۴۴؛ برتراند راسل، قدرت، ۱۳۶۱ش، ص۱۲) در اسلام منشا تمامى قدرتها خداوند است: ﴿ أَنَّ القُوَّهَ لِلَّهِ جَمِیعًا ﴾؛ (البقره/۱۶۵) مراد این است «لرأیت انّ القوه للَّه جمیعا» یعنى در آن وقت خواهى دید که همه قدرتها مخصوص خداوند است. یعنى اگر ستمکاران به بینند- هنگامى که عذاب را مشاهده مىکنند- که تمام قدرتها مخصوص خدا است آن وقت ضرر و بدى عاقبت کار خود را خواهند دید. (طبرسى، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۱۵۴) و هیچ قدرتى نیز جز به مشیت الهى و غیر از ناحیهء او پدید نمىآید: ﴿لَا قُوَّهَ إِلَّا بِالله﴾؛ (کهف/۳۹) جمله انحصار هر نیرویى در خداى تعالى را افاده مىکند، یعنى مىفهماند آنچه نیرو که مىبینیم قائم به مخلوقات خدا است بعینه همان نیرو قائم به خود خداى تعالى است، بدون اینکه از خدا منقطع شده باشد و مخلوق خود، مستقل در آن نیرو باشد، هم چنانکه در جاى دیگر فرموده: ﴿أَنَّ القُوَّهَ لِلَّهِ جَمِیعاً﴾؛ (طباطبایى، المیزان فى تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۴۳۸) به عبارت دیــگر، اســلام هیچ قــدرت فــى نفــسه و بالــذات دیــگرى جــز خداوند را در عالم به رسمیت نمى شناسد. انتشار اقتدار در اسلام از راس به ذیل است چنان که اقتدار پیامبر تابع و جلوهاى از قدرت خداوند قادر متعال بود که به جانشینان او اعم از حاکمان و عالمان منتقل گردید. قدرت در اسلام به واسطهء قدسیت منبع انتشار، امرى مقدس به شمار مى آید و با سلب قداست از آن، نامشروع گردیده و به عنوان طاغوت، سرپیچى از آن به هر طریق ممکن، واجب مىشود: ﴿أَنِ اعبُدُوا اللَّهَ وَ اجتَنِبُوا الطَّغُوتَ﴾؛ (نحل/۳۶) کلمه “طاغوت” در اصل مانند طغیان، مصدر و به معناى تجاوز از حد بدون حق بوده است، و اسم مصدر آن” طغوى” است، طاغوت عبارت از هر متعدى و هر معبودى غیر از خداست. (طباطبایى، المیزان فى تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۳۵۴) اعتقاد به اقتدار مطلق الهى، منحصر به مومنان پرهیزگار نیست، بلکه یک حقیقت دامنه دارى است که در تمامى جنبه هاى ساخت اجتماعى و خصائص فردى مسلمانان تسرى داشته و آثار و عوارض خاصى را نیز به دنبال دارد. با توجه به این تفاصیل راهکارهایی برای حفظ اقتدار نظام سیاسی اسلام وجود دارد. که در این مقاله به مسأله نقش رهبر در حفظ اقتدار نظام سیاسی اسلام مورد بررسی قرار میگیرد.
۱- حاکمیت در نظام اسلامی
در دین مبین اسلام، رهبری نظام اسلامی تحت عنوان حاکمیت مطرح است. بنابراین در همین جا لازم است به مفهوم حاکمیت نظام اسلامی بپردازیم.
در حکومت اسلامی حاکمیت منحصر به خدا است و قانون، فرمان و حکم خداست، قانون اسلام یا فرمان خدا بر همه افراد و بر دولت اسلامی حکومت تام دارد، همه افراد از رسول اکرم۶گرفته تا خلفای آن حضرت و سایر افراد تا ابد تابع قانون هستند. (امام خمینی;، ولایت فقیه و جهاد اکبر، ۱۳۷۴ش، ص۴۷)
در قرآن آیات زیادی راجع به انبیاء گذشته و هم درباره پیامبر اسلام(ص)و نیز بعد از پیامبر اسلام وجود دارد، که در آنها خدای متعال، مقام حکومت را تشریح فرموده و مردم را موظف کرده است که از آن اطاعت کنند. از جمله این آیه مبارکه است که میفرماید:
﴿یَأَیهَّا الَّذِینَ ءَامَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولىِ الأَمرِ مِنکم﴾؛ اطاعت کنید از خدا و پیامبر و صاحبان فرمان از خودتان، اطاعت رسول(ص)، عین اطاعت خدا و امتثال امر او، امتثال امر الهى است. نه آنکه اطاعت آن حضرت، غیر طاعت حق تعالى باشد. و همچنانکه اطاعت پیغمبر(ص)در حیات او واجب است، تا بعد از ممات او نیز بر وجوب خود باقى است زیرا که اتباع شریعت لازم است بر جمیع مکلفان، بعد از وفات او نیز، و به ضرورت معلوم است که مردمان را امر به اتباع شریعت فرموده تا قیامت. (اثنی عشری، تفسیر اثنى عشرى، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۴۷۹) در مجمع البیان فرماید: افراد امر به طاعت رسول شدهاند. و عدم اکتفا به حرف عطف با آنکه طاعت او مقترن به طاعت خداست، جهت مبالغه مىباشد در بیان قطع توهم کسى که گمان برد که واجب نیست لزوم آنچه در قرآن نباشد از اوامر، و نظیر این است. (طبرسى، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۱۹۹) از این آیه شریفه استفاده میشود که اطاعت از رسول الله(ص)به عنوان حاکم و همین طور از کسانی که اولی الامر نامیده میشوند، در قرآن واجب است. پس وجود حکومت و اطاعت از حکومت یکی از احکام ثابت اسلام است.
شهید مطهری درتوضیح جمهوری اسلامی میگوید: جمهوری اسلامی از دو کلمه تشکیل شده است. کلمه جمهوری شکل حکومت و کلمه اسلامی محتوای آن را مشخص میکند، اسلامی، یعنی حکومت با اصول و مقرارت اسلامی اداره شود و در مدار اصول اسلامی حرکت کند. و جمهوری اسلامی یعنی حکومتی که شکل آن، انتخاب رئیس حکومت آن از سوی عامه مردم است برای مدت موقت و محتوای آن هم اسلامی است. (مطهری، پیرامون انقلاب اسلامی، ۱۳۷۳ش، ص۷۹)
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
ارسال نظر